Schapen, nieuwe wegen, speeltuigen, zandgroeve, omheiningen, honden, ... Leefmilieu Brussel voert zijn stedenbouwkundige vergunning uit. De Kauwberg is een enorm Ukkels halfnatuurlijk gebied van 50 hectare, waarvan 40 onder gewestelijk beheer. Het is een site van het Europees Natura 2000-netwerk en een beschermd landschap waarvoor de regering een beheerplan goedgekeurd heeft.
Al enkele jaren grazen er schapen in de Kauwberg, op steeds grotere oppervlaktes. Schapen, of meer bepaald oude ooien die ontsnappen aan het slachthuis, een gelukkig leven leiden en nog trots hun diensten verlenen. Aangezien ze oud zijn en geen melk meer moeten produceren, stellen deze ooien zich tevreden met vezelrijkere of zelfs houtige voeding en zijn ze dus perfect om doelgericht grassen, braamstruiken of heesters te eten die de weiden anders zouden verstikken. Ze zijn stil, verbruiken geen brandstof, zijn vooral heel gespecialiseerd en zijn de sterren van het ecologisch beheer. Sommige ooien worden ook al twee jaar lang regelmatig losgemaakt van de groep om doelgericht jonge scheuten van de Japanse duizendknoop Fallopia japonica (een zeer invasieve uitheemse soort) te grazen in de Kauwberg II. Al dit werk werpt zijn vruchten af! De Japanse duizendknoop verliest terrein in de Kauwberg II en we onderscheiden een grotere biodiversiteit in de weiden langs de Dolezlaan. De aanwezigheid van schapen of dieren in het algemeen is ook een sociale troef die jong en oud blij maakt.
Uitvoering van het beheerplan Natura 2000 en Erfgoed
Her en der zet Leefmilieu Brussel de uitvoering van zijn stedenbouwkundige vergunning (verkregen in april 2024) voort en richt hij de plaatsen in met een focus op de ecologische restauratie en het onthaal van het publiek in dit beschermd landschap. Deze zomer werden er nieuwe omheiningen toegevoegd op twee weiden, in het noorden van het terrein, om het weiden vanaf 2026 mogelijk te maken. Deze ruimtes werden door Natura 2000 aangeduid als habitats "kamgraslanden" en vereisen een specifiek beheer. Weiden is een ideale maatregel. Om een goede restauratie van de habitat in deze zone mogelijk te maken zijn deze weiden in de toekomst niet meer toegankelijk voor het publiek. Deze sluiting compenseert een kwalitatief verlies van de habitat "kamgrasland" in andere zones, die open blijven voor het publiek. Het is de bedoeling om een evenwicht te vinden tussen de instandhouding van het terrein en het behoud van het onthaal van het publiek. Eind dit jaar worden er rijen fruitbomen van oude variëteiten geplant zodat er meer voedsel voor de wilde fauna beschikbaar komt.
Een ander aandachtspunt is de informatie aan het publiek. De signalisatie aan de ingangen wordt vervangen en er komen permanente infoborden op het terrein. De opmerkelijke natuurlijke of patrimoniale elementen worden zo opgewaardeerd.
Voor de biodiversiteit moeten honden aangelijnd zijn
De Kauwberg is een terrein dat erg geapprecieerd wordt door onder andere hondenbaasjes. Bij de overname van het beheer van het terrein, wegens zijn historiek, heeft Leefmilieu Brussel tijdelijk toegestaan dat honden die door hun baasjes onder controle gehouden werden vrij rondliepen. Deze overgangsperiode loopt eind dit jaar af. Dit gezegd zijnde zijn honden nog steeds welkom in de Kauwberg: in een uitgestrekte zone van bijna 2 hectare mogen ze zonder leiband rondlopen (ingang Eikenboslaan 83). De zone is een ontspanningsruimte waar honden mogen rennen. Ze is echter ook bestemd voor vrijetijdsactiviteiten voor iedereen (zoals nu). Het is dus geen ruimte die uitsluitend voorbehouden is voor honden en ze moeten onder controle gehouden worden. De zone wordt niet omheind om het open karakter van het landschap te bewaren. Om de grenzen ervan te identificeren en je te begeleiden tijdens je wandeling worden er pictogrammen op de wegen geplaatst wanneer je de gedeelde zone betreedt of verlaat.
Een (actieve) pauze in de natuur
De centrale weide blijft bijna het hele jaar door toegankelijk voor het publiek. Ze is bestemd voor spel en ontspanning in contact met de natuur, meer bepaald voor gezinnen of mensen die bang zijn van honden. Naast deze weide is het beboste deel "speelbos" vanaf de lente geopend zodat je er vrij kan spelen in het bos, met takken en boomstammen om een parcours en hutten te bouwen. Om ervoor te zorgen dat de kinderen er in alle veiligheid kunnen spelen worden de zieke bomen deze winter selectief gesnoeid of gerooid. De Amerikaanse vogelkersen Prunus serotina, een invasieve uitheemse soort, worden verwijderd zodat de toekomstbomen zoals de eiken in goede omstandigheden kunnen groeien (ruimte, licht, lucht).
Een zandgroeve en de bijen in kritiek gevaar
De Kauwberg is vandaag gekend om zijn groen, maar was in de jaren '50-'60 nog een zandwinplaats. De voormalige zandgroeve van de Kauwberg I is nog zichtbaar in het noorden van het terrein, hoewel ze vandaag de dag bijna volledig bedekt is door jonge bomen en struiken, soms invasief en/of zonder veel belang vanuit ecologisch oogpunt (Amerikaanse vogelkers, Canadese kornoelje, berken, esdoorns, valse acacia's, ...). Het nog geopende kleine zanderige deel ondervindt sterke erosie door de hevige regens of menselijke druk (mensen en honden). Deze sterk bedreigde zone is nochtans van levensbelang voor een reeks wilde bijensoorten die van deze zanderige habitat afhankelijk zijn om in de bodem een nest te bouwen, waarvan sommige zeldzaam zijn en met uitsterven bedreigd zijn in Brussel of in België. Er loopt een balans- en restauratiestudie aangezien de Kauwberg een van de laatste grote Brusselse sites is die geschikt zijn voor wilde bijen.
Info: kauwberg@leefmilieu.brussels of info@leefmilieu.brussels
